Cáp treo có an toàn không là thắc mắc phổ biến của nhiều du khách khi lần đầu trải nghiệm.Di chuyển lơ lửng trên cao giữa núi rừng hay biển trời rộng lớn có thể khiến không ít người cảm thấy bất an. Tuy nhiên, liệu cáp treo có thực sự nguy hiểm như bạn nghĩ? Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn để hiểu rõ về mức độ an toàn và những tiêu chuẩn khắt khe mà hệ thống cáp treo hiện đại đang áp dụng.
Cách thức hoạt động của cáp treo
Cấu tạo của một hệ thống cáp treo gồm những gì?
Cấu tạo của một hệ thống cáp treo cơ bản thường gồm các bộ phận chính sau:
| STT | Bộ phận | Chức năng chính |
| 1 | Cáp tải (cáp kéo và cáp treo) | Dùng để nâng cabin và kéo cabin di chuyển qua lại giữa các trụ cáp. |
| 2 | Cabin (gondola) | Khoang chứa hành khách, được thiết kế kín, có cửa sổ quan sát và hệ thống an toàn. |
| 3 | Trụ cáp (cột đỡ) | Hỗ trợ giữ cho cáp được ổn định và định hướng tuyến di chuyển của cabin. |
| 4 | Nhà ga (ga đi – ga đến) | Nơi hành khách lên/xuống cabin; là nơi đặt động cơ, hệ thống điều khiển và phanh. |
| 5 | Hệ thống truyền động | Bao gồm động cơ, hộp số, puly… điều khiển chuyển động của cáp kéo. |
| 6 | Hệ thống phanh an toàn | Dừng khẩn cấp cabin trong trường hợp có sự cố hoặc mất điện. |
| 7 | Thiết bị điều khiển & giám sát | Tự động hóa quá trình vận hành, phát hiện lỗi và cảnh báo sớm. |
| 8 | Hệ thống cứu hộ | Dự phòng để đưa hành khách xuống an toàn trong trường hợp khẩn cấp. |
Cơ chế vận hành của cáp treo
Cơ chế vận hành của cáp treo dựa trên nguyên lý kéo – treo bằng hệ thống dây cáp và động cơ truyền động tại nhà ga. Cụ thể như sau:
Cáp kéo và cáp treo phối hợp vận hành
- Cáp kéo (haul rope): Là sợi cáp di chuyển liên tục, được nối với cabin, kéo cabin đi từ ga đi đến ga đến và ngược lại.
- Cáp treo (track rope): Là sợi cáp đứng yên (hoặc bán tĩnh), giữ cabin lơ lửng và chạy ổn định trên tuyến cáp.
- Cabin được treo trên cáp treo và kéo đi bởi cáp kéo, nhờ hệ thống bánh kẹp (grip) gắn phía trên nóc cabin.
Động cơ đặt tại nhà ga
- Động cơ điện (hoặc diesel trong một số hệ thống dự phòng) đặt tại một đầu của tuyến cáp (thường là nhà ga chính).
- Động cơ quay puly (ròng rọc lớn), kéo cáp chuyển động theo một vòng tuần hoàn.
- Tốc độ vận hành thường từ 5–8 m/s đối với tuyến cáp treo du lịch, đảm bảo sự ổn định và an toàn.
Hệ thống phanh và điều khiển tự động
- Gồm phanh cơ học và phanh điện từ, sẵn sàng hoạt động khi phát hiện sự cố.
- Toàn bộ hệ thống được giám sát bằng cảm biến và phần mềm tự động, cảnh báo tức thì khi có trục trặc như rung lắc quá mức, gió lớn hay mất cân bằng.
Cứu hộ trong trường hợp khẩn cấp
- Các hệ thống cáp treo hiện đại đều có nguồn điện dự phòng và phương án cứu hộ từ mặt đất hoặc bằng cáp phụ (rescue line).
- Cabin được thiết kế kín, có thông gió tự nhiên và liên lạc với trung tâm điều khiển, giúp hành khách an tâm chờ cứu hộ khi cần.
Các tiêu chuẩn an toàn nghiêm ngặt của hệ thống cáp treo
Có lịch sử lâu đời và kiểm định nghiêm ngặt
Cáp treo là phương tiện di chuyển có lịch sử hơn 150 năm, khởi nguồn từ các tuyến vận chuyển hàng hóa ở vùng núi châu Âu vào thế kỷ 19. Trải qua thời gian, công nghệ cáp treo không ngừng được cải tiến và ứng dụng rộng rãi trong du lịch, giao thông công cộng và cứu hộ.
Ngày nay, mọi hệ thống cáp treo đều phải tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe từ châu Âu (EN), Mỹ (ANSI/ASME) hoặc quốc tế (ISO). Trước khi vận hành, cáp treo phải được kiểm định định kỳ bởi các cơ quan chuyên trách, thực hiện kiểm tra tải trọng, hệ thống phanh, cảm biến an toàn và mô phỏng tình huống khẩn cấp.
Chính nhờ quy trình kiểm định nghiêm ngặt và công nghệ hiện đại,cáp treo trở thành một trong những phương tiện có tỷ lệ tai nạn thấp nhất trong ngành vận tải.
Được thiết kế và lắp đặt bởi các tập đoàn lớn
Các hệ thống cáp treo hiện nay được thiết kế và lắp đặt bởi những tập đoàn hàng đầu thế giới trong lĩnh vực cơ khí và giao thông trên cao, như Doppelmayr (Áo), Leitner (Ý), Poma (Pháp), Garaventa (Thụy Sĩ)… Những cái tên này đã có hàng trăm năm kinh nghiệm triển khai các tuyến cáp treo ở điều kiện địa hình và khí hậu khắc nghiệt khắp thế giới.
Quá trình lắp đặt cáp treo không chỉ đòi hỏi kỹ thuật cao mà còn phải đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn quốc tế về an toàn kết cấu, hệ thống điều khiển và khả năng cứu hộ. Từng con ốc, sợi cáp hay cabin đều trải qua quy trình kiểm tra chất lượng nghiêm ngặt trước khi đưa vào vận hành.
Chính nhờ được thi công bởi các đơn vị uy tín, cáp treo trở thành lựa chọn an toàn và đáng tin cậy, đặc biệt tại các điểm du lịch hoặc khu vực có địa hình hiểm trở.
Các chứng chỉ chuẩn Quốc Tế
Để đảm bảo mức độ an toàn tuyệt đối, các hệ thống cáp treo hiện đại đều phải đạt được các chứng chỉ và tiêu chuẩn quốc tế nghiêm ngặt, bao gồm:
| Tên chứng chỉ / tiêu chuẩn | Cơ quan ban hành | Ý nghĩa chính |
| EN 1709, EN 12397, EN 12929 | Liên minh châu Âu (EU) | Bộ tiêu chuẩn kỹ thuật bắt buộc dành cho hệ thống cáp treo chở người, bao gồm an toàn kết cấu, vận hành và cứu hộ. |
| ISO 9001 | Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế | Đảm bảo quy trình quản lý chất lượng trong thiết kế và vận hành hệ thống cáp treo. |
| ANSI B77.1 | Viện Tiêu chuẩn Quốc gia Hoa Kỳ | Quy định chi tiết về thiết kế, lắp đặt, vận hành và bảo trì hệ thống cáp treo tại Mỹ và một số nước châu Mỹ. |
| CE Marking (Chứng nhận CE) | Châu Âu | Xác nhận thiết bị đạt chuẩn về an toàn, sức khỏe và môi trường khi lưu hành tại thị trường EU. |
| TÜV (Technischer Überwachungsverein) | Đức | Tổ chức kiểm định uy tín, giám sát độc lập toàn bộ quy trình sản xuất, lắp đặt và kiểm tra kỹ thuật trước khi vận hành. |
Việc đạt được các chứng chỉ này không chỉ là yêu cầu bắt buộc ở nhiều quốc gia mà còn là cam kết chất lượng và độ tin cậy của nhà sản xuất, góp phần củng cố lòng tin nơi hành khách.
- Hệ thống an toàn 3-5 lớp
Hệ thống an toàn của cáp treo thường được thiết kế từ 3 đến 5 lớp, nhằm đảm bảo hành khách luôn được bảo vệ tối đa trong mọi tình huống. Cụ thể gồm:
- Hệ thống phanh chính (Primary Brake)
Đây là hệ thống dừng cabin trong điều kiện vận hành bình thường, gắn liền với động cơ truyền động tại nhà ga. Nó hoạt động tự động mỗi khi cần dừng hoặc giảm tốc.
- Phanh khẩn cấp (Emergency Brake)
Được kích hoạt khi hệ thống phát hiện sự cố bất thường như mất điện, tốc độ vượt ngưỡng hoặc lỗi cảm biến. Phanh khẩn cấp đảm bảo cabin dừng lại ngay lập tức mà không gây rung lắc mạnh.
- Hệ thống giám sát điện tử
Các cảm biến và phần mềm kiểm soát giám sát liên tục: tốc độ cabin, độ căng cáp, lực rung, gió lớn… Khi phát hiện bất thường, hệ thống sẽ tự động kích hoạt cảnh báo hoặc dừng hệ thống.
- Nguồn điện dự phòng
Nếu mất điện lưới, cáp treo vẫn có thể vận hành nhờ máy phát điện dự phòng, đảm bảo cabin không bị kẹt giữa chừng.
- Hệ thống cứu hộ chuyên biệt
Bao gồm xe cứu hộ chạy trên cáp hoặc dây cáp phụ, được triển khai trong trường hợp khẩn cấp hiếm gặp, giúp đưa hành khách về ga an toàn.
Có bao nhiêu sự cố cáp treo đã từng xảy ra ?
Tại Việt Nam
Cáp treo Hòn Thơm – Phú Quốc (2018)
- Vào khoảng 28/10/2018, tuyến cáp treo dài nhất thế giới qua biển bất ngờ dừng hoạt động (khoảng 1–2 giờ) do chuyển đổi nguồn điện, khiến hành khách mắc kẹt lâu và nóng bức. Mặc dù không gây thương tích, nhưng đã gây hoảng loạn và lo lắng lớn .
- Nhiều du khách phản ánh thiếu hệ thống máy phát điện dự phòng .
Cáp treo Fansipan – Sa Pa
• Sự cố ngưng trệ không giải thích (2022–2023):
- Một vài du khách báo bị kẹt tại ga đỉnh Fansipan trong 4–5 giờ vì hệ thống dừng đột ngột, mất thông tin liên lạc rõ ràng từ nhân viên .
- Vào 17/6/2023, do lỗi điện, khách bị kẹt cách mặt đất khoảng 300 m trong 2,5 giờ dù được hỗ trợ bằng máy phát dự phòng .
• Bảo trì định kỳ:
- Vào 11/11/2022, tuyến này bị đóng cửa để bảo trì toàn hệ thống, đảm bảo chất lượng vận hành .
Cáp treo Chùa Hương (Hà Nội, 2006–2025)
- Vào cuối tuần, hệ thống tại Chùa Hương (My Đức, Hà Nội) bị tràn tải và mất điện do sự cố biến áp. Hệ quả là hàng trăm hành khách bị treo lơ lửng khoảng 45 phút. Rất may không có thương vong, và chuyên gia Đức đã được huy động đến khắc phục .
Trên thế giới
Thảm kịch Kaprun – Áo (2000)
- Ngày 11/11/2000, một cabin tàu cáp leo núi (funicular) ở Kaprun bốc cháy trong đường hầm, khiến 155 người thiệt mạng.
- Nguyên nhân: Lỗi kỹ thuật làm rò rỉ dầu từ máy sưởi, lửa lan nhanh do cabin đóng kín và hệ thống thông gió đẩy khói ngược lên.
- Đây là tai nạn cáp treo nghiêm trọng nhất thế giới từng ghi nhận.
Thảm kịch ngày 11/11/2000 tại Kaprun – Áo
Cavalese – Ý (2 lần: 1976 & 1998)
- 1976: Đứt cáp kéo, cabin rơi từ độ cao hơn 70m, 43 người tử vong.
- 1998: Máy bay quân sự Mỹ bay quá thấp, cắt đứt cáp, khiến cabin rơi xuống đất, 20 người thiệt mạng.
- Sự kiện gây tranh cãi lớn và ảnh hưởng quan hệ ngoại giao Mỹ–Ý.
Mottarone – Ý (2021)
- Hệ thống cáp treo lên núi Mottarone bất ngờ bị đứt cáp kéo. Cabin mất kiểm soát, lao dốc và rơi xuống sườn núi, làm 14 người tử vong.
- Điều tra phát hiện: Hệ thống phanh khẩn cấp đã bị vô hiệu hóa thủ công để tránh gây gián đoạn hoạt động – sai phạm nghiêm trọng của nhà vận hành.
Singapore (1983)
- Một tàu chở dầu va chạm với cột cáp treo, khiến cabin rơi xuống biển, 7 người tử vong.
- Sự kiện dẫn đến việc cải tiến toàn bộ thiết kế và an toàn hàng hải gần hệ thống cáp treo.
Số liệu đưa ra so với máy bay và ô tô
Cáp treo có an toàn không?
Đây là câu hỏi thường gặp đối với những du khách lần đầu trải nghiệm phương tiện đặc biệt này. Việc treo lơ lửng giữa không trung đôi khi khiến người ta cảm thấy bất an – nhưng thực tế, các con số thống kê lại kể một câu chuyện hoàn toàn khác.
So với máy bay – cáp treo vẫn an toàn tương đương, thậm chí hơn
Theo các báo cáo quốc tế, tỷ lệ tử vong khi đi cáp treo là dưới 1 ca trên 1 tỷ lượt hành khách, ngang bằng – hoặc tốt hơn – máy bay thương mại, vốn đã nổi tiếng là phương tiện có độ an toàn cao với tỷ lệ khoảng 0.07 ca trên 1 tỷ lượt. Điều này cho thấy: nếu bạn tin tưởng máy bay, bạn càng có lý do để yên tâm khi đi cáp treo.
So với ô tô – cáp treo an toàn gấp hàng trăm lần
Điều bất ngờ là ô tô cá nhân, phương tiện phổ biến nhất hiện nay, lại có tỷ lệ tử vong lên đến 450 ca trên 1 tỷ lượt hành khách. Tức là, đi ô tô nguy hiểm gấp hơn 400 lần so với đi cáp treo. Tính theo thời gian di chuyển, nguy cơ khi đi ô tô cao gấp 100 lần máy bay và gấp hàng trăm lần so với cáp treo.
Kết luận
Cáp treo hiện đại được trang bị hệ thống an toàn nhiều lớp, giám sát tự động và được kiểm định nghiêm ngặt trước khi đưa vào vận hành. Vì vậy, với những con số biết nói và công nghệ tiên tiến, cáp treo không chỉ an toàn – mà còn là một trong những phương tiện đáng tin cậy nhất để bạn khám phá thiên nhiên từ trên cao.
Trải nghiệm và sự phát triển thực tế trong đời sống hiện đại ngày nay
Sunworld Cát Bà
Trụ cáp cao 214,8 m nằm giữa biển – điều đặc biệt tạo nên thách thức kỹ thuật cực lớn trong khâu xây dựng và vận hành. Sunworld Cát Bà do Tập đoàn Sun Group đầu tư, phối hợp cùng hãng cáp treo hàng đầu thế giới Doppelmayr Garaventa (Áo – Thụy Sĩ) thiết kế và thi công, đảm bảo tiêu chuẩn quốc tế khắt khe về an toàn và vận hành.
Tuyến cáp treo Cát Bà không chỉ giúp rút ngắn thời gian di chuyển từ đất liền đến đảo Cát Bà, mà còn giảm áp lực giao thông đường bộ, giảm khí thải, phù hợp với xu hướng du lịch xanh – du lịch bền vững. Từ trên cabin, du khách có thể ngắm trọn vẻ đẹp ngoạn mục của Vịnh Lan Hạ và rừng quốc gia Cát Bà từ góc nhìn “trên không”.
Sunworld Bà Nà Hills
Sun World Bà Nà Hills – Viên ngọc trên đỉnh núi cao 1.487 m của Đà Nẵng – là khu du lịch nghỉ dưỡng và giải trí đẳng cấp quốc tế, nơi hội tụ giữa thiên nhiên kỳ vĩ và những công trình kỷ lục thế giới. Hệ thống cáp treo tại đây từng được Guinness vinh danh với nhiều kỷ lục: tuyến cáp một dây dài nhất (5.042 m), chênh lệch độ cao lớn nhất giữa hai ga (1.369 m), và tổng chiều dài cáp ấn tượng hơn 11 km.
Mỗi năm, nơi đây thu hút hàng triệu du khách đến chiêm ngưỡng Cầu Vàng biểu tượng, dạo bước qua Làng Pháp cổ kính, vui chơi tại Fantasy Park – khu trò chơi trong nhà lớn nhất Việt Nam, và trải nghiệm khí hậu bốn mùa trong một ngày.Không chỉ là điểm đến du lịch, Bà Nà Hills còn là một biểu tượng văn hóa – kỹ thuật hiện đại của du lịch Việt Nam, góp phần khẳng định vị thế quốc gia trên bản đồ thế giới.
Sunworld Fansipan Legend
Sun World Fansipan Legend – hành trình chạm tới “Nóc nhà Đông Dương” trong chưa đầy 20 phút – là một trong những công trình cáp treo kỳ vĩ nhất thế giới. Nằm trên dãy Hoàng Liên Sơn, khu du lịch này sở hữu tuyến cáp treo ba dây dài hơn 6,2 km, giữ kỷ lục Guinness với chênh lệch độ cao lên đến 1.410 m giữa hai ga. Hệ thống gồm 33 cabin, mỗi cabin chứa tới 35 người, đưa du khách băng qua mây trắng và rừng nguyên sinh để đến đỉnh Fansipan cao 3.143 m.
Không chỉ gây ấn tượng bằng kỹ thuật, Fansipan Legend còn mang đến trải nghiệm văn hóa – tâm linh độc đáo với quần thể chùa, tượng Phật, đài cờ và đền đài thiêng liêng giữa mây trời Tây Bắc. Đây là điểm đến lý tưởng cho những ai khao khát khám phá thiên nhiên hùng vĩ kết hợp với công nghệ hiện đại và chiều sâu tâm linh.
Những câu hỏi thường gặp
Có bị mất điện khi đang di chuyển không?
Việc mất điện khi đang di chuyển bằng cáp treo là điều mà nhiều du khách lo ngại, tuy nhiên trên thực tế, khả năng này rất hiếm khi xảy ra. Các hệ thống cáp treo hiện đại tại Việt Nam đều được trang bị các thiết bị dự phòng và hệ thống điện đa tầng nhằm đảm bảo hoạt động liên tục. Trong trường hợp mất điện lưới, máy phát điện tự động sẽ kích hoạt ngay lập tức để duy trì hoạt động của hệ thống.
Trong những tình huống cực kỳ hiếm hoi mà hệ thống dự phòng gặp sự cố, đội ngũ kỹ thuật sẽ có phương án vận hành thủ công hoặc kéo cabin về ga cáp treo an toàn. Vì vậy, dù mất điện là tình huống có thể xảy ra về mặt kỹ thuật, nhưng nhờ vào các lớp bảo vệ và phương án xử lý khẩn cấp đã được tính toán kỹ lưỡng, hành khách hoàn toàn có thể yên tâm khi trải nghiệm cáp treo.
Trẻ em đi cáp treo có an toàn không?
Trẻ em đi cáp treo hoàn toàn an toàn nếu tuân thủ đúng quy định và có sự giám sát của người lớn. Các hệ thống cáp treo hiện nay được thiết kế với tiêu chuẩn an toàn quốc tế. Cabin thường có sàn chống trượt, lan can bảo vệ chắc chắn và luôn đóng kín trong suốt hành trình, nên trẻ nhỏ không thể tự ý mở cửa hay gặp nguy hiểm khi di chuyển.
Ngoài ra, nhiều khu du lịch còn có nhân viên hỗ trợ lên – xuống cabin cho gia đình có trẻ em, đảm bảo sự an toàn tối đa trong từng bước di chuyển. Tuy nhiên, để đảm bảo trải nghiệm an toàn và thoải mái nhất, phụ huynh nên giữ trẻ ngồi yên trong cabin, không chạy nhảy, không leo trèo và tránh để đầu hoặc tay ra gần cửa sổ.
Nếu mắc kẹt ở giữa thì sao?
Nếu không may cabin cáp treo bị mắc kẹt giữa hành trình, hành khách cũng không cần quá lo lắng vì các tình huống như vậy đã được nhà vận hành tính toán kỹ lưỡng với nhiều phương án xử lý an toàn. Khi hệ thống phát hiện có sự cố hoặc mất tín hiệu, cabin có thể dừng lại tạm thời để kỹ thuật viên kiểm tra và kích hoạt hệ thống dự phòng. Trong phần lớn các trường hợp, cabin sẽ tiếp tục di chuyển trở lại sau vài phút nhờ vào hệ thống điện dự phòng hoặc thiết bị kéo phụ trợ.
Đi cáp treo có bị say không?
Việc đi cáp treo có gây say hay không phụ thuộc vào cơ địa của mỗi người, nhưng nhìn chung, cảm giác say cáp treo là rất hiếm và nhẹ hơn rất nhiều so với say xe hay say tàu. Cabin cáp treo thường di chuyển êm ái, tốc độ vừa phải và không rung lắc mạnh, vì vậy đa số du khách đều cảm thấy thoải mái khi trải nghiệm. Tuy nhiên, một số người có tiền sử rối loạn tiền đình hoặc quá nhạy cảm với độ cao có thể cảm thấy hơi chóng mặt hoặc nôn nao.
Cáp treo có an toàn không? Câu trả lời là hoàn toàn có thể yên tâm với những dẫn chứng cụ thể đã phân tích ở trên. Cáp treo hiện đại ngày nay được xem là một trong những phương tiện du lịch an toàn nhất thế giới, với hệ thống kỹ thuật tiên tiến, nhiều lớp bảo vệ và quy trình kiểm định nghiêm ngặt theo chuẩn quốc tế.
Thực tế cho thấy hàng triệu lượt khách trải nghiệm cáp treo mỗi năm trên khắp thế giới mà không gặp sự cố nào nghiêm trọng – con số ấy không thể sai. Nếu bạn vẫn còn cảm thấy lo lắng, hãy thử bắt đầu với những tuyến cáp treo ngắn và êm ái hơn như Sun World Cát Bà hay Hòn Thơm để làm quen, rồi dần dần tận hưởng những hành trình ngoạn mục hơn trong tương lai.
